Pioterowi.

Z powodu dzisiejszego tekstu — http://pioter.szkolanawigatorow.pl/sumeryjskiej-nudy-ciag-dalszy.

Tekst znalazłem w sieci i wrzuciłem do translatora. Nie rozwiązuje zagadki sztyletu...
Dodałem aktywne przypisy i drobne uwagi w nawiasach kwadratowych.


Muhammad Dandamayev - The Diverse Enterprises of Šumu-ukin from Babylon [1]

Abstrakt
Tematem artykułu jest kariera Šumu-ukina z rodu Basiya, którego działalność poświadczona jest w wielu dokumentach z Babilonu, Uruk i kilku innych miejsc na przestrzeni czterdziestu trzech lat (588—545 p.n.e.). Na początku swojej działalności pełnił funkcję skryby, zajmował się także działalnością gospodarczą. Jednak w 560 p.n.e. został mianowany urzędnikiem królewskim w świątyni Eanna w Uruk, a pięć lat później wraz ze swoim krewnym Kalbaya został poborcą czynszu na dużą skalę w świątyni Eanna. Zachowały się także dokumenty zawierające pewne informacje dotyczące jego spraw domowych, w tym dwóch jego żon.

1. Šumu-ukin: Wprowadzenie

Šumu-ukin, syn Bel-zeriego, potomek Basiya, pozostawił po sobie obszerne archiwum ponad sześćdziesięciu dokumentów sporządzonych w Babilonie, a także w Uruk i okolicach, w tym w Larsie. Znany jest głównie jako poborca czynszów na dużą skalę, a jego działalność w tej roli badali D. Cocquerillat, F. Joannès, H. M. Kümmel, G. Frame i M. J. Geller. Celem tego artykułu jest zbadanie niektórych innych jego przedsięwzięć, z których niektóre nie były wcześniej brane pod uwagę.

Relacje rodzinne Šumu-ukina zostały prześledzone przez Kümmela i Gellera. [2] Miał dwóch braci (Silim-Bel i Iqišaya, patrz poniżej) i był dwukrotnie żonaty. Jego pierwsza żona, Bu’itu, jest znana z wielu listów (patrz poniżej) i kilku dokumentów prawnych z archiwum świątyni Eanna w Uruk. Jeden z tych tekstów (YOS 6 129) został sporządzony w Uruk w 550 p.n.e. i odnotowuje, że pewna Ḫanna', która była oblatką (zakītu) [ang. female oblate od łacińskiego oblatus – ktoś, kto został ofiarowany] w świątyni Eanna, oznaczyła dwie ze swoich córek, do dyspozycji Bu'itu i pewnej Li'udu-Nanaya (najwyraźniej jako służki).[3] Geller jest skłonny założyć, że ta ostatnia była tą samą kobietą, która jest poświadczona w dokumencie z 548 p.n.e. pod imieniem Li'idu. Jak przypuszcza, Bu'itu i Li'idu były żonami Šumu-ukina i mieszkały w jego gospodarstwie domowym, ponieważ poligamia była prawnie dozwolona, gdy pierwsza żona była bezdzietna.[4] W jednym dokumencie z Uruk sporządzonym w 548 p.n.e., Šumu -ukin i Bu'itu są wymieniani razem jako bohaterowie. W tekście informator zeznaje przeciwko kobiecie o imieniu Etillitum, mówiąc, że powierzyli jej jakiś majątek lub że umieścili go w domu jej męża i że ma ona natychmiast przekazać majątek do świątyni Eanna.[5]

2. Różne działalności Šumu-ukina 

W kilku zapisach Šumu-ukin jest poświadczony jako skryba, który tworzył dokumenty prawne. Po raz pierwszy wspomina się o nim w siedemnastym roku panowania Nabuchodonozora II (588 p.n.e.) w Babilonie jako o skrybie dokumentu, który odnotowuje pożyczkę pieniędzy, która ma zostać spłacona w jęczmieniu (YOS 17 23:11). W 583 r. p.n.e. sporządził dokument dotyczący sprzedaży połowy łodzi za 23 szekle srebra pewnemu Tabnea. Właścicielem tej łodzi był Iqišaya, syn Bel-zeri, potomek Basiya, tj. brat Šumu-ukina. Dokument został sporządzony w miejscowości Bab-Lamrani, najprawdopodobniej w regionie Babilonu.[6] 

W 582 r. p.n.e. przydzielił pewnemu Zababa-šumu-iddinowi 3 miny srebra na „przedsięwzięcie biznesowe” (ana ḫarrāni). Człowiek ten był zobowiązany zapłacić połowę zysku Šumu-ukinowi i nie mógł użyć pieniędzy bez jego zgody (TCL 12 40). Jedno z przedsięwzięć biznesowych Šumu-ukina zostało zrealizowane we współpracy z pewnym Ṣillaya. Obaj mieli przenieść siedemset kurru (tj. 1,260 hl) jęczmienia z wioski Ḫarrubati w regionie Nippur i dostarczyć go skrybie pałacowemu, który najwyraźniej mieszkał w Babilonie.[7] Prawdopodobnie w 551 r. p.n.e. ten sam Šumu-ukin (nie podano jego pochodzenia) zapłacił 1 szeklę srebra za pośrednictwem swojego posłańca (mār šipri) „jako cenę 1 ½ min ałunu z Egiptu” i 2 ½ min x [8] (GCCI 1 327). 

Wydaje się, że tylko w rzadkich przypadkach Šumu-ukin działał jako świadek transakcji prawnych. Na przykład w 557 r. p.n.e. jest wymieniony wśród świadków dokumentu z Šaḫrinu, który był miejscem między Babilonem a Borsippą.[9] Tekst ten odnotowuje zobowiązanie pewnego mężczyzny do dostarczenia ok. 1,270 litrów jęczmienia „w całości” w kanale Borsippa do jego kontrahenta. Jęczmień ten stanowił część „kapitału biznesowego” znanego biznesmena Iddin-Marduka, syna Iqišaya z Babilonu. 

Istnieje również kilka dokumentów dotyczących domów, które były własnością Šumu-ukina. Jak wynika z YOS 6 85, w 552 r. p.n.e. jeden z jego domów został wynajęty niejakiemu Arad-Nabû za 8 szekli srebra rocznie. Najemca był zobowiązany do płacenia tej sumy w ratach każdego miesiąca. Warto zauważyć, że dokument został skomponowany w Uruk, a zatem jest prawdopodobne, że tam znajdował się dom. Drugi dokument (GCCI 1 292) to zapis ceny domu należącego do Šumu-ukina, który w 548 r. p.n.e. został sprzedany pewnemu Šadunu za 6 min 3 szekle srebra. Jest to bardzo wysoka cena. Tekst nie zawiera żadnych wskazówek, gdzie został napisany, ale możliwe, że pochodzi również z Uruk. W każdym razie większość tekstów opublikowanych w kolekcji GCCI pochodzi z Uruk.[10] Istnieje jeszcze jeden dokument dotyczący domów należących do Šumu-ukina i wynajętych w 551 r. p.n.e. Stwierdza on, że kilka szekli srebra (liczby są ułamane [na tabliczkach]) i jedna owca stanowiły roczną opłatę za wynajem domów w miejscowości Kurbat w regionie Uruk. Domy te należały do Šumu-ukina, który jest wskazany w tym tekście jako urzędnik odpowiedzialny za czynsz za świątynię Eanna i którego pełne pochodzenie jest przedstawione (GCCI 1 413). Wreszcie, jego dom (lub jeden z jego domów) w Uruk jest wspomniany w AnOr 8 70, datowanym na trzeci rok panowania Kambyzesa (527 p.n.e.), tj. siedemnaście lat po jego śmierci (patrz poniżej). Dom ten znajdował się w pobliżu jednego z budynków Eanna o nazwie Egaḫalanki i do tego czasu należał do tej świątyni. Administracja świątyni przekazała go dwóm osobom wraz z jeszcze jednym domem do wysyłki [spedycji] (mēreštu). Dom Šumu-ukina wyceniono na 6 min 5 szekli srebra, ale wysyłający [ekspedytorzy, nadawcy] nie dostarczyli srebra i dlatego oba domy zostały zwrócone do posiadłości Eanna.

Wśród transakcji zawartych przez Šumu-ukina duże zainteresowanie budzi kontrakt GCCI 1 269. Zapisano w nim, że kupił „wyjątkowo dobrego” (rūḫu) konia od dwóch mężczyzn za 3 miny 50 szekli srebra. Z tej sumy zapłacił już 2 miny, a resztę miał uregulować jakiś czas później. Należy zauważyć, że była to bardzo wysoka cena i że za tę samą kwotę można było kupić dobry dom. Dokument został sporządzony w 548 r. p.n.e., najprawdopodobniej w Uruk. 

Szereg dokumentów to weksle, w których Šumu-ukin występuje jako wierzyciel. Na przykład w 572 r. p.n.e. mężczyzna z Babilonu został zobowiązany [obciążony] do zapłacenia mu około 25 szekli (liczby są częściowo ułamane) srebra w określonym czasie. Mężczyzna miał również inne wcześniejsze zobowiązania wobec swojego wierzyciela, za które zastawiono część jego domu (TCL 12 48). W następnym roku inny człowiek z Babilonu przysiągł na imię boga Šamaša, że spłaci swój dług wobec Šumu-ukina w krótkim czasie (GCCI 1 167). 

Jak wynika z AnOr 8 19, w 556 r. p.n.e. Šumu-ukin nabył niewolnicę z dwoma synami i małą córeczką za 1 minę 50 szekli srebra. Suma ta była równa wartości stu kurru (tj. 180 hl) jęczmienia. Sprzedawca niewolników był zobowiązany do dostarczenia tej ilości jęczmienia królowi, ale nie był w stanie tego zrobić. Dokument został sporządzony w obecności pięciu świadków w Uruk, na terytorium podlegającym jurysdykcji świątyni Eanna. W następnym roku Šumu-ukin kupił niewolnika, który z zawodu był fryzjerem, za 58 szekli srebra. Dokument został sporządzony w Babilonie w obecności trzech świadków (YOS 6 5).
 

3. Šumu-ukin jako urzędnik świątyni Eanna w Uruk 

Jak widzieliśmy powyżej, Šumu-ukin był mieszkańcem miasta Babilon i był tam zaangażowany w transakcje biznesowe. Jednak jakiś czas później objął ważne stanowisko w administracji świątyni Eanna w Uruk. Później wiele dokumentów dotyczących jego działalności pochodzi z archiwów świątyni Eanna. Za panowania Neriglissara (559—556 p.n.e.) nosił tytuł bēl piqitti šarri („królewski komisarz”), a później, za Nabonidusa, jego tytuł brzmiał ša-muḫḫi-sūti („urzędnik odpowiedzialny za czynsz”) Pani-z-Uruk [Pani Uruk][11].  W jednym tekście z czasów Nabonidusa nazywany jest „szefem ikkarātu (»oraczy«) należących do Pani-z-Uruk [Pani Uruk]” (TCL 12 73: 17).

Dokumenty Eanna świadczą o tym, że za panowania Nabonidusa wydzierżawiano ogromne posiadłości ziemskie, za które płacono czynsz w setkach tysięcy litrów zboża i daktyli. Świątynia dzierżawiła swoje posiadłości ziemskie w dużych blokach przedsiębiorczym dzierżawcom, którzy z kolei podnajmowali je w małych partiach. Wśród dokumentów z archiwum Eanna szczególnie interesujący jest kontrakt YOS 6 11. Trzy kopie tego tekstu zostały zachowane i zbadane przez kilku asyriologów.

Przedmiotem tej umowy jest dzierżawa ziemi zawarta w 555 r. p.n.e. w Larsie, a w niej sam król Nabonidus udziela dzierżawy dwóm osobom, ale pola należały do świątyni Eanna i obejmowały sześć tysięcy kurru (ok. 7500 hektarów) ziemi. Dzierżawcami byli Šumu-ukin oraz jego kuzyn i partner Kalbaya z rodziny Basiya. Za pierwszy rok dzierżawy otrzymali m.in. 3000 kurru (ok. 5400 hl) jęczmienia siewnego. Ponadto otrzymali czterysta wołów i sto „dużych” krów, które miały zastąpić woły niezdolne do pracy. Dzierżawcy mieli płacić świątyni roczny czynsz w wysokości dwudziestu pięciu tysięcy kurru (około 4,5 miliona litrów) najlepszej jakości jęczmienia i około 1,8 miliona litrów wybranych daktyli w miarach świątyni Eanna.[12] W około trzydziestu dokumentach z archiwów Eanna Šumu-ukin jest poświadczony jako poborca czynszu. Na przykład w 553 r. p.n.e. zapłacił świątyni łącznie 10 136 kurru (18 244,8 hl) jęczmienia jako czynsz od oraczy świątyni do jego dyspozycji (YOS 6 78). W tym samym roku wraz z Kalbayą zapłacił tej samej świątyni 10 020 kurru (18 036 hl) daktyli (TCL 13 227). W liście do Šumu-ukina pewien człowiek zwraca się do niego jako „mój panie” i informuje go o królewskim rozkazie dotyczącym niektórych wołów i woźnicy. Następnie zapewnia Šumu-ukina, że polecenie króla dotyczące pomiaru daktyli zostanie wykonane w najbliższej przyszłości [najbliższym czasie].[13]

Šumu-ukin służył jako poborca czynszu w świątyni Eanna przez dziesięć lat. W BIN 2 109 po raz pierwszy został wymieniony jako poborca czynszu. Wraz ze skrybą pałacowym dostarcza 700 kurru (1,260 hl) jęczmienia z pewnej miejscowości w regionie Nippur. W tym dokumencie Kalbaya pojawia się jako świadek.[14] Kwota dochodu zebranego przez niego w tym czasie (częściowo razem z Kalbayą) stanowiła około 450 000 hl jęczmienia. W jednym dokumencie datowanym w Uruk w czwartym roku Nabonidusa (552 p.n.e.) Kalbaya nosi tytuł „komisarza” (bēl piqitti) Šumu-ukina, tj. urzędnika odpowiedzialnego za czynsz świątyni Eanna. W tym tekście dwie osoby składają przed nim oświadczenie w obecności kilku świadków, ale tekst jest prawie całkowicie zniszczony w kluczowych miejscach (YOS 6 88).

Do tej pory panowała powszechna opinia, że Šumu-ukin jest poświadczony w dokumentach z Babilonu, Uruk i kilku innych miejsc w okresie trzydziestu siedmiu lat, począwszy od 23 roku panowania Nabuchodonozora II (582 p.n.e.).[15] Ale obecnie wiadomo również, że jego działalność rozpoczęła się co najmniej pięć lat wcześniej. Jak widzieliśmy powyżej, w YOS 17 23 (linia 11) jest już poświadczony jako skryba tego dokumentu datowanego w Babilonie w 17 roku panowania tego samego króla. Tak więc już w 588 r. p.n.e. był dorosłym mężczyzną. Ostatni zapis jego działalności powstał czterdzieści trzy lata później, w 545 r. p.n.e., tj. w jedenastym roku panowania Nabonidusa (YOS 6 242). Zawiera rozliczenie opłat [kontyngentów, podatków, zobowiązań] jęczmienia i daktyli z ziem świątynnych za trzy lata (lata panowania 8—10 Nabonidusa, tj. 548—546 p.n.e.).

Na początku swojej działalności mieszkał w Babilonie, gdzie był zaangażowany w różne operacje biznesowe. Następnie, w drugim roku panowania Amel-Marduka (560 p.n.e.) został mianowany urzędnikiem królewskim w świątyni Eanna w Uruk.[16] Pięć lat później, wraz ze swoim kuzynem Kalbayą, został pierwszym na dużą skalę poborcą opłat (fermier général) z ziem świątyni Eanna. Wśród jego innych transakcji można wymienić to, że w 548 r. p.n.e. zapłacił mężczyźnie 10 szekli srebra przez pełnomocnika „za wykopanie 30 łokci kanału”, który najwyraźniej należał do świątyni Eanna.[17]

Jak wspomniano powyżej, pierwszą żoną Šumu-ukina była Bu'itu. W liście z archiwum Eanna, wysłanym do Bu'itu przez Kalbaya, ten ostatni zwraca się do niej jako „moja matko” (YOS 3 22), co prawdopodobnie jest jedynie zwrotem grzecznościowym.[18] Inny list z Uruk mówi, że Kalbaya udaje się do Babilonu razem z Szumu-ukinem (YOS 3 46). Jak wynika z dokumentu sporządzonego w Uruk w piątym roku panowania Cyrusa (534 p.n.e.), Bu'itu już wtedy nie żyła.[19] Tekst ten zawiera pozew przeciwko Li'idu, która była drugą żoną Šumu-ukina. Teraz, dziesięć lat po śmierci męża, domagała się jego dochodów pochodzących z niektórych rytuałów świątynnych na tej podstawie, że pozostała wdową po jego śmierci. Sprawa została rozpatrzona na zgromadzeniu (puḫru) obywateli Uruk w obecności zarządców świątyni, ale decyzja zgromadzenia nie była dla niej korzystna. Tak więc wydaje się, że Šumu-ukin zmarł w dwunastym roku panowania Nabonidusa (544 p.n.e.).[20] Jest to również zgodne z danymi wspomnianego wyżej YOS 6 242.[21] Jak wspomniano powyżej, po śmierci Šumu-ukina jego dom w Uruk został przejęty przez administrację Eanna na własność świątyni.[22] Nie pozostawił więc dzieci i przynajmniej część jego majątku została przejęta na rzecz świątyni.

[1] W tym artykule teksty klinowe są cytowane przy użyciu skrótów Słownika Asyryjskiego Instytutu Orientalnego Uniwersytetu w Chicago (CAD) lub W. von Sodena, Akkadisches Handwörterbuch (AHw). Moje szacunki babilońskich miar pojemności opierają się na założeniu, że jeden qa wynosił około jednego litra. 
[2] Zob. Kümmel 1979: 106 i 128, Geller 1995. 
[3] Zob. Geller 1995: 537. 
[4] Geller 1995: 537. 
[5] Scheil 1917: 157—158. 
[6] Frame 1986: 30, linia 11. 
[7] BIN 2 109. Por. Sack 1972: 78, nr 34; Kessler 2005: 279, n. 15. 
[8] is-si lub es-si: niezidentyfikowany towar w tym kontekście; związek z essû lub issû (AHw. 250b, CAD I/J: 204) jest mało prawdopodobny. 
[9] Ner. 67. Na temat zestawienia zob. Sack 1994b: 206-207. 
[10] Zob. uwagę Dougherty'ego w GCCI 1, s. 16. 
[11] Zob. Kümmel 1979: 105, n. 58.
[12] Na temat tej i innych umów dotyczących dzierżawy ziem świątyni Eanna zob: Cocquerillat 1968: 38—51, Cocquerillat 1984: 145—151, Joannès 1982: 130—141, Frame 1991: 59-61, Kessler 2005: 278-279 (z odniesieniami do wcześniejszej literatury). Do podanych tam odniesień należy dodać następujące publikacje: Dillard 1975: 113—114, nr 1561; Sack 1994a, nr 89, 92—93 i 101. 
[13] Zob. Jursa 1997/1998: 165—166. 
[14] Zob. Cocquerillat 1984: 145. 
[15] Zob. na przykład Joannès 1982: 131. 
[16] Zob. Joannès 1982: 130-131. 
[17] Zob. Dillard 1975: 192 (FLP 1612). 
[18] Zob. Geller 1995: 538. Por. także Kümmel 1979: 106. 
[19] Zob. Geller 1995: 537.
[20] Zob. Geller 1995: 537. 
[21] Por. jednak Geller 1995: 538, według którego Kalbaya zastąpił Šumu-ukina na stanowisku poborcy czynszów w świątyni Eanna w siedemnastym roku Nabonidusa, tj. 539 p.n.e.
[22] Można zauważyć, że podobny los spotkał również dom zamożnego kupca z Uruk, którego dom został przejęty po jego śmierci na własność króla (makkūr šarri) i powierzony zarządowi administracji świątyni Eanna (patrz BIN 1 118 z 531 r. p.n.e.).

---

tagi: srebro  woły  sumer  niewolnicy  babilon  dzierżawa  šumu-ukin  krowy  neriglissar  kalbaya  nabonidus  jęczmień  weksle  daktyle  szekle  miny  nabuchodonozor  poborca czynszów  basiya  uruk  świątynia eanna 

	umami
	14 lipca 2023 10:38

20     821    7 zaloguj sie by polubić