Pamflet (fragment) spodobał mi się, przypomina Zbyszewskiego, więc uznałem, że szkoda byłoby, żeby przepadł w czeluściach. No i dobrze koresponduje z „Punktami Cesarskimi”, które są głównym tematem artykułu, z którego zaczerpnąłem sam pamflet (link do całości niżej). Pisownia została zachowana oryginalna (także w przypisie).

    Tytuł pamfletu brzmi:
    „List Poniatowskiego Kasztelana Krakowskiego, ojca do syna swego, Króla dzisiejszego, z otchłani pisany 1776 roku“
    [Bibl. ord. hr. Krasińskich. Mss. 457, str. 49 i nast.]

    Kasztelan krakowski odzywa się do ukoronowanego syna na podstawie wiadomości, otrzymanych przez księcia kanclerza, Michała Czartoryskiego, „świeżo przybyłego w tę okolicę”. Kanclerz był zmarł 13 sierpnia 1775 roku. List ma formę wezwania syna przez ojca przed sąd Boga i potomności.

    „A któż cię upewnił”, czytamy, „że ci dotrzymaią. Kto cię upewnił, że tego dożyjesz, y czy wiesz, że Królestwo Polskie niepójdzie w dziedzictwo sukcessorom Józefa cesarza, a w rekompensie dziedzictw austryjackich według pragmatyki? Któż widział, aby naród wolny poddać w poddaństwo bez określenia jakowego, albo go puścić bez styru i rudla z obnażonym człowiekiem; zapamiętały człowieku...(?) (Nieczytelne), że tobie było w kraju, według rady przychylnego dla Polski francuzkiego sekretarza... Lecz cóż u ciebie sekretarz objawiony, Twoja Rada młoda zaraz wiedziała, a od niej wszystkie niewiasty w Warszawie zostające ( : O czym y Benoit doniosł dworowi swojemu berlińskiemu : ). Tyś smutną niby twarzą, a radość w sercu niosłeś, że choć źle, a przecie tron osiadać będziesz; lepiej było zdać się na protekcyę króla francuzkiego y uciec od podpisu podziału, a niżeli tracić i zaprzedać tych obywatelów, którym wdzięczność jak brat, wdzięczność jak krol, miłość jak oyciec winieneś. Masz przykład z dziedzicznych królów polskich, że z kraju woleli ustąpić, aniżeli rękę ściągnąć do niegodziwych traktatów. Karol szósty (sic.) odstąpił Bawaryi dziedzicznej, August 3-ci Saxonii, Stanisław oyczyzny, aniżeli obywatelów pogrążyć w los zdierstwa y poddaństwa. Tyś nawet, choć nierzędnych trzy metres twoich, wieczerzując z niemi na tarasie za Zamkiem, w poufałej z Tobą rozmowie, zalęknione od ciebie miłośniku, utratę wzgardziłeś podobnego przykładu perswazyi, a rozpalony ślepą zawziętością, rzuciwszy własny kapelusz pod nogi, krzyknołeś: Zastraszone, ale jednak upewnione: Że gdyby tyle podemną zostało ziemi, ile kapelusz ten okrywa, nieustąpię, panować będę, albo ich pozabijam 1). Przysiągłeś a niedotrzymałeś żadnego punktu. Cieżkoż było przy prerogatywach y dygnitarstwach utrzymać szlachtę. Przywileje twoje zniesione, prawa przewrotne, zagraniczna hołota za nic cię waży... A tyś temu wszystkiemu winien. Czyliż nie było uniwersałami Swemi obwieścić przyszłe nieszczęścia, czyliż nie było coś wolności utrzymać? Że dziś pan domu swoje chłopstwo, y arendy swoje opłacać musi... Byłeś za granicą, widziałeś gdzie między lutrami, kalwinami, aby katolikom rzymskim wolność dana była, publicznych chrzcin, wesel, pogrzebów, bo niemówię o publicznem nabożeństwie! wyperswadowałyby tobie rady wzięte od zagranicznych dworów, a przez ciebie podmowionych, że kwitnąć z tąd państwo będzie. Widzisz w Piaskach pod Lublinem jak miasteczko puste, choć tam jest kościół katolicki, cerkiew ruska, zbor luterski y kalwiński, y bużnica żydowska... Zabrnąłeś zbyt głęboko, zdarłeś kościoły z sreber po jezuitach, z których adheranci twoi maią stołowe naczynia. Zrównałeś się z Baltazarem, królem Babilonu... Popraw się synu, jeżeli sposobność do poprawy w tobie się znaydzie... Popraw się y upamiętay y uday się w protekcyą domu Borbuńskiego. Niestwierdzaj seymen podziału, a miey przed oczyma co tu piszę!

                    Stanisław Poniatowski, Kasztelan Krakowski.”

    1) „Niech mi zostanie z mego królestwa tylko tyle, ile tym kapeluszem przykryję, chcę tym (sic) kawałkiem ziemi panować niezależnie“, znane zkądinąd słowa Stanisława Augusta, różnie bywają komentowane. Zwrócone być miały do księcia kanclerza, wywołane jego uwagami, przez króla, który, stojąc na tarasie zamkowym, w uniesieniu rzucił kapelusz o ziemię.



Jest to fragment artykułu Punkta cesarskie podane Dworowi Polskiemu 1773 roku (Przegląd Historyczny, 1916, Tom 20 , Numer 3)
http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Przeglad_Historyczny/Przeglad_Historyczny-r1916-t20-n3/Przeglad_Historyczny-r1916-t20-n3-s285-302/Przeglad_Historyczny-r1916-t20-n3-s285-302.pdf
pod którym podpisał się Stanisław Mnemon czyli Maria Ostrowska.

Autorka napisała jeszcze jeden artykuł o Poniatowskich i ich związkach z heretykami, także ciekawy:
Krewni i agnaci Poniatowskich w XVII wieku. Wnętrze aryańskie (Przegląd Historyczny, 1917-1918, Tom 21)
http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Przeglad_Historyczny/Przeglad_Historyczny-r1916-t20-n3/Przeglad_Historyczny-r1916-t20-n3-s285-302/Przeglad_Historyczny-r1916-t20-n3-s285-302.pdf

Linki do innych prac tego autora/autorki wkleiłem pod artykułem kolegi zw Kto spalił Londyn za rządów burmistrza-przemytnika?
http://zw.szkolanawigatorow.pl/kto-spali-londyn-za-rzadow-burmistrza-przemytnika, więc nie będę ich już tu wklejał.

 

---

tagi: austria  jezuici  stanisław august  stanisław poniatowski  poniatowski  1776  mnemon  maria ostrowska  stanisław mnemon  punkta cesarskie  1773 

	umami
	20 czerwca 2020 20:36

16     1450    7 zaloguj sie by polubić