Przeglądałem londyńskie Wiadomości i trafiłem na recenzję książki „Czy królobójstwo?” Hermana Zdzisława Scheuringa. Zanim jednak ją przeczytałem zapoznałem się z korespondencją między żoną autora książki, Zofią Scheuring, a recenzentem Fryderykiem Goldschlagiem.
Wydało mi się to wszystko ciekawe, więc wklejam. Proponuję na początek zapoznać się z krótkim biogramem Fryderyka Goldschlaga. Niestety, nie dowiemy się z niego, skąd u tego lekarza tyle uprzedzeń. Nie mógł się ich nabawić w czasie wojny, bo przed jej wybuchem wyjechał szczęśliwie do Australii a po wojnie postanowił osiedlić się w Londynie.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Fryderyk_Goldschlag



    FRYDERYK GOLDSCHLAG — KŁOPOTY Z BATORYM

    Wiadomości nr 45 (1075), Londyn, 6 listopada 1966 
    http://www.kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=6042&from=publication

 
    PRZECZYTAŁEM jedną z najdziwniejszych książek, jakie nawinęły mi się w ciągu mego długiego życia: „Czy królobójstwo?”. Autor: dr Herman Zdzisław Scheuring, niedawno zmarły lekarz emigracyjny w Londynie. 
    Zachęcił mnie do tego gen. Marian Kukiel, więc jemu zawdzięczam wzbogacenie swej ubogiej wiedzy historycznej i zapoznanie się z ciekawym typem umysłowości autora.
    Książka — pisała już o niej Zofia Kozarynowa w nr 1061 „Wiadomości” [tę recenzję już kiedyś wklejałem tutaj] — jest ze wszech miar godna czytania. Polecam ją jak najgoręcej. Przytłacza bogactwem materiału, zaskakuje najodważniejszymi asocjacjami, przeraża śmiałością wniosków. Ale trzyma na uwięzi czytelnika jak najbardziej sensacyjny film. 
    ***
    Kolegę Scheuringa znałem we Lwowie za czasów jego asystentury na klinice chorób wewnętrznych. Cieszył się doskonałą opinią sumiennego lekarza. Jakby inaczej? Surowy szef nie zniósłby innego: prof. Rencki [https://pl.wikipedia.org/wiki/Roman_Rencki] był bardzo pedantyczny, bardzo wymagający. Liczyło się u niego jedynie „mędrca szkiełko i oko”. „Wiara i czucie” nie zastępowały stetoskopu, elektrokardiogramu lub aparatu röntgenowskiego. Dr Scheuring odbiegł daleko od nauk swego mistrza. 
    ***
    Istnieje typ genialnego, intuicyjnego lekarza. Znałem takiego. Zaledwie wszedł do pokoju, zanim wziął za puls chorego już miał rozpoznanie. Był to skromny praktyk na głuchej, galicyjskiej prowincji, zawsze jednak gotowy do rewizji rozpoznania, jeśli przebieg lub następowe badania wykazały omyłkę. Ale biada, jeśli takie potknięcie przytrafia się autorytetowi. Nie tylko nie przyzna się do błędu ale nagnie wszystkie fakty, wynik badań i historię choroby do podbudowania swej zachwianej diagnozy. Dr Scheuring, w każdej konfrontacji z nowo wyłaniającą się sytuacją lub w każdym starciu z odmiennym zdaniem, chce mieć rację, niczym nie zachwianą rację. Aż złość chwyta na tę nieomylność historyka i chęć rzucenia pytania: a gdzie przyrodniczy sceptycyzm? 
    ***
    Żaden twórczy artysta nie wie co dzieje się w jego podświadomości. Przystępuje do dzieła bez uświadomienia sobie, dlaczego wybrał ten a nie inny temat. Jeśli pobieżnie sądzić lub raczej bawić się w odgadywanie, to autorowi musiały się śnić w młodości sny o „szpadzie i potędze”, potężna, od morza do morza Polska, zwarty, silny, zdyscyplinowany naród. Mocarstwowość i zwycięski pochód katolicyzmu, nie tego spod znaku Jana XXIII czy Pawła VI ale Grzegorza XIII i Sykstusa V. Kto w przeszłości symbolizował podobną dynamikę, kto raz jeszcze rozjaśnił meteorowym błyskiem pojagielloński zmierzch? Właśnie Stefan Batory!
    *** 
    Nie śpiewano mu w kołysce, że wstąpi na tron Jagiellonów. Ani rodzinne koligacje, ani pierwsze kroki w administracji swego Turkom i Austrii lenniczo podległego Siedmiogrodu, ani w dyplomacji, nie wskazywały na niego jako przyszłego pomazańca. Zanim zjawił się na sejmie elekcyjnym, już ogłoszono królem arcyksięcia Maksymiliana, popieranego przez papieża. Innym poważnym kandydatem był Fiodor, syn Iwana Groźnego. Polska miała w czym wybierać. Batorego wypchnął — wstyd może wyznać — warchoł i banita Samuel Zborowski, a wynieśli wpływowi heretycy w Kole Rycerskim i w senacie. Dyplomatyczne intrygi Porty, kierującej się radą portugalskiego Żyda Józefa don Nasi, nie były również bez znaczenia. Tego Żyda wspomina autor wielokrotnie, niezbyt pochlebnie i wdzięcznie. 
    *** 
    Wybór Batorego nie był żadnym aktem prawnym. Właściwie sam się wybrał drogą lekkiego zamachu stanu. Węgierska piechota wpłynęła decydująco na wahających się jeszcze magnatów a przede wszystkim na prymasa Uchańskiego. Zdaniem Scheuringa wybór króla i jego dalsza kariera nie były zasługą narodu „lecz tylko i wyłącznie — nie tylko nie docenionej, lecz nawet dotychczas jeszcze nie dostrzeżonej” Łaski Bożej. 
    Takie postawienie kwestii zwalnia czytelnika od łamania sobie głowy nad wieloma zagadkami. Pytanie, jedynie, czy zadowoli bardziej ortodoksyjnych historyków. 
    *** 
    Najsceptyczniejszy jednak czytelnik, przechodząc przez rozdziały „reformacja”, „protestantyzm”, „wolnomularstwo” a potem przez opisy wojen i polityki zagranicznej, uwierzy że chyba nadczłowiek przy pomocy kilku archaniołów mógł wybrnąć z tego chaosu, tej anarchii, tej walki wszystkich przeciw wszystkim, z tego skąpstwa i małostkowości sejmów, niechęci lub wręcz wrogości papieża, i ze spisków, których ofiarą stał się młody, niedoświadczony wojewoda siedmiogrodzki. Spisków, o zasięgu i tak fantastycznej organizacji, że dzisiaj, przy czytaniu, stają włosy dębem na głowie.
    ***
    Co mnie szczególnie gniewa i w czym dopatruję się sadyzmu, to pomysł elektorów, by młodemu królowi wpakować do łożnicy stare pudło, Annę Jagiellonkę. Liczyła wówczas chyba piąty krzyżyk, więc względy dynastyczne nie mogły przemawiać. A zresztą tron był elekcyjny. Więc cui bono? Jeszcze jedna kłoda na jego i tak ciernistej drodze.
    Po 10 latach panowania, wielce chmurnego ale wspaniale górnego, w chwili szczególnie ważnej, król umiera po 6-dniowej chorobie, 12 grudnia 1586. „Łamiąc i grzebiąc wszystko” lamentuje Scheuring. „Czy w tych okolicznościach można bez powodu i bez dowodów odrzucić tezę że król Stefan został otruty?!” — pyta autor.
    ***
    Stanowczo nie można i nie należy. Tylko przywykli do angielskiego wymiaru sprawiedliwości nie uważamy oskarżonego za zasądzonego. Ta różnica zaciera się czasem oskarżycielowi Scheuringowi, ze szkodą dla bardzo misternie zbudowanego łańcucha dowodowego. Że pewne ogniwa zdradzają pierwotną wadę, w innych widoczne są skazy i pęknięcia, nie powinno nikogo odstraszyć od dokładnego przestudiowania całości. Ja, osobiście, posuwając się, krok za krokiem, za przewodnikiem sadzam na ławie oskarżonych:
    1) strategów frontu czy skrzydła północno-zachodniego, t.j. Anglię z królową Elżbietą i z lordem Burleighem [Burghley — https://pl.wikipedia.org/wiki/William_Cecil] na czele. 
    2) przedstawicieli frontu południowo-wschodniego, t.j. Turcję, inspirowaną przez Żyda Józefa don Nasi; 
    3) skrzydło północno-wschodnie, t.j. Moskwę. 
    Scheuring pisze o przygotowującym się ataku tych trzech potęg na Kościół. Zapewne ma na myśli przedmurze czy wyspę tego zagrożonego Kościoła w geopolitycznej postaci Polski Batorego.
    Tak więc wyglądała sytuacja polityczno-dyplomatyczna. Właściwymi jednak trucicielami byli dwaj na katolicyzm nawróceni heretycy, cudzoziemscy lekarze, Anglik dr Dee, związany z Bractwem Różokrzyżowców (masonami), okultystycznym i kabalistycznym, w wolnych chwilach trucicielskim sprzysiężeniem, i awanturnik polsko-węgierski, faworyt dworu angielskiego, Olbracht Łaski, słynny na całą Europę łowca posagowy, cieszący się szczególnymi względami Batorego. Łaski, między jednym ożenkiem a drugim, trudnił się również podejrzanymi praktykami, jak magia czy alchemia. Takie występne indywidua kręciły się koło niebacznego króla lub były obecne w czasie jego śmiertelnej choroby. Takim ludziom można każdą zbrodnię przypisać, więc Scheuring nie ma powodu ich oszczędzać. 
    ***
    Nie tylko otruli ale postarali się dzięki „istnieniu tajnej organizacji o oczyszczenie archiwów i konfiskatę źródłowych dzieł historycznych lub też fałszowanie historycznych dokumentów, odnoszących się do tego zagadnienia”.
    Zrozumiałe stąd trudności dla każdego historyka nie wyłączając kolegi Scheuringa. Niemniej jednak przytacza w rozdziale dziesiątym aż trzynaście „poszlak”, potwierdzających, jego zdaniem, w całej pełni oskarżenie. Posłuchajmy jednak rzeczoznawców.
    Wielka bieda z nimi, zwłaszcza z lekarzami. W krajach anglosaskich zeznają rzeczoznawcy oskarżenia i obrony, często sprzecznie. Scheuring ma bardzo niewdzięczne zadanie, bo fachowcy stają solidarną ławą przeciw jego błyskotliwej tezie. Nie będziemy wszystkich przytaczali, zatrzymamy się jedynie przy orzeczeniu profesorów wydziału lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego z prof. Franciszkiem Walterem na czele. Same sławy, nie tylko miejscowe, ale międzynarodowe. Walter był moim szanownym kolegą-dermatologiem i uchodził za chlubę naszej specjalności.
    Otóż profesorowie odrzucili jak jeden mąż hipotezę otrucia i przyjęli degeneracyjne schorzenie nerek z ostateczną uremią za przyczynę zejścia śmiertelnego. Scheuring zżyma się. Ostatecznie „nec Hercules contra plures”, zwłaszcza że ci „plures”, to szczyty polskiej medycyny. Ale Scheuring nie kapituluje przed jednolitym frontem, który kto wie czy nie jest „kontynuacją odwiecznego sprzysiężenia”, usiłującego „podtrzymać teorię o naturalnej śmierci króla i za wszelką cenę zataić prawdę”. Ostatecznie Scheuring idzie na kompromis. Godzi się, że w końcu nerki zawiniły, ale nie z powodu jaki sugerowali profesorowie, lecz z powodu otrucia jakimś metalem. 
    ***
    Fanatyk naukowego traktowania zagadnienia, nasz uczony autor nie może powstrzymać niezadowolenia, że Emil Wyrobek ogłosił wyniki swej pracy w „Ilustrowanym Kuryerze Codziennym”, „dzienniku, o charakterze raczej sensacyjnym”, a krakowscy profesorowie w „Czasie”, który „posiadał charakter wybitnie i specyficznie polityczny”. Wniosek z tych faktów jest dla wspomnianych autorów niepochlebny. Scheuring zarzuca im bez ogródek, że „chodziło nie o prawdę, lecz o propagandę”. 
    Przy całej mojej sympatii dla kolegi Scheuringa protestuję! Sowieccy uczeni, popierając Łysjenkę [Łysenkę — https://pl.wikipedia.org/wiki/Trofim_Łysenko], poszli za nakazem partii, ale profesorowie Artwiński, Ciechanowski, Tempka i Walter na pewno nie prostytuowali swej wiedzy i autorytetu dla jakiejś mistycznej propagandy. Wybór pisma czy nakładu, w którym ogłosili wyniki, nie ma znaczenia. Zabierając się do czytania książki Scheuringa nie cofnąłem się ani przed Tow. im. Romana Dmowskiego, które ją wydało, ani przed nazwiskiem Jędrzeja Giertycha, który ją zaopatrzył wstępem. I chociaż i towarzystwo i autor przedmowy nie cieszą się moją sympatią, nie odmawiam argumentom Scheuringa wartości i nie imputuję mu żadnych innych motywów aniżeli gorącej chęci doszukania się prawdy. 
    ***
    Dlaczego w tych poszukiwaniach napotyka się takie trudności i rozczarowania? Rozdział IX książki poucza nas, że „na opinię publiczną trwa do dnia dzisiejszego sugestywny nacisk”, że przyczyna utrzymywania się „aktualności tego wydarzenia historycznego może być tylko polityczna”. Autor jest więc zdania, że król Stefan padł ofiarą programu politycznego i że „program ten jest ciągle jeszcze aktualny i wykonywany”. Nasuwa się naturalnie pytanie, przez kogo i dla kogo? 
    ***
    Przed zamknięciem ciekawej książki życzliwa rada dla wydawcy na wypadek powtórzenia skąpego nakładu. „Keep out” [ang. Trzymać się z dala] w rozdziale końcowym od nieudolnych prób dowodzenia, że swoiście zorganizowany naród żydowski jest dziedzicem poglądu starożytnego Egiptu na świat. Gdzie Rzym, gdzie Krym, gdzie nieszczęsny Batory? Na pięciu cierpliwych stronicach można zmieścić tyle głupstw, że zaleją piękności i mądrości poprzednich 224. Zapomnieć również, na Boga świętego, o sprawie Dreyfusa, której poświęcony jest zbyteczny a bardzo źle o autorze świadczący rozdział. Nie ma żadnej analogii między Dreyfusem a Zborowskim. Jest anachronicznym nonsensem uważać Dreyfusa za szpiega i obrażać w ten sposób Francuzów oraz zdrowy rozsądek każdego przeciętnego inteligenta. „Sunt certi denique fines” [łac. we wszystkim jest miara; są wreszcie pewne granice] każdej nieprzyzwoitości. Nawet gdy pozostaje się pod czarem fanatycznych upiorów. 

                Fryderyk Goldschlag. 




Na tę recenzję odpowiedziała Zofia Scheuring. Jej list został opublikowany w rubryce Korespondencja.

    Wiadomości nr 51/52 (1081/1082), Londyn, 18/25 grudnia 1966 
    http://www.kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=6054&from=publication

    KSIĄŻKA O BATORYM 
    Do redaktora „Wiadomości”

    Dr Fryderyk Goldschlag w artykule „Kłopoty z Batorym” („Wiadomości”, nr 1075) pisze o książce p.t. „Czy królobójstwo?”, której autorem jest mój ś.p. mąż dr Scheuring, a którą wydałam po jego śmierci. 
    W zagadnieniach lekarskich dr Goldschlag nie podejmuje żadnej polemiki, niczego nie dowodzi. Zakrzyknął tylko: „protestuję!” w obronie autorytetów, których orzeczenia autor książki najdokładniej przeanalizował, wykazał ich niedoskonałość, wysnuwając na podstawie długich i żmudnych studiów własne wnioski.
    Pisząc książkę p.t. „Czy królobójstwo?”, autor nie stawiał pierwszych kroków w dociekaniach naukowych. Był starym, doświadczonym naukowcem. Wiele jego prac przed i w czasie wojny ogłoszono również w obcych językach. Jego umysł analityczny, a nie tylko „wiara i czucie”, jego niezwykła pracowitość i sumienność zjednywały mu uznanie u swoich i obcych. Cenił go bardzo prof. Rencki, na którego powołuje się dr Goldschlag. O prof. Renckim opowiadał mój mąż, że był tak znakomitym diagnostą, iż rozpoznanie choroby dawał przed otrzymaniem wyników laboratoryjnych, który zazwyczaj je potwierdzały. Ufał więc prof. Rencki swojej intuicji i ogromnemu doświadczeniu, a nie tylko „szkiełku i oku mędrca” — jak pisze dr Goldschlag.
    W naszych dziejach doświadczaliśmy niejednokrotnie łaski Bożej, której zdaje się nie widzieć dr Goldschlag. Tę łaskę dostrzega i dostrzec się jej nie waha autor książki, i bez znaczenia jest, czy zgodzą się na to bardziej „ortodoksyjni historycy”, o czym wątpi dr Goldschlag. 
    Dr Goldschlag sądzi, że autor książki miał „w młodości sny o szpadzie i potędze”, o „Polsce od morza do morza”, o „mocarstwowości” o „zwycięskim pochodzie katolicyzmu”, o „zwartym i silnym narodzie”. Nie wiem czy o tym śnił, ale wiem że tego pragnął. Na metodę polemiczną dr Goldschlaga, ujawnioną w cytowanym wyżej zwrocie, pragnę zwrócić szczególną uwagę. W gruncie rzeczy sprowadza się ona bowiem do przechodzenia do porządku nad historycznymi ambicjami narodu polskiego.
    Nie rozumiem też, dlaczego pogląd autora książki na sprawę Dreyfusa obraża „zdrowy rozsądek”. Pogląd ten jest tylko odmienny od poglądu dr Goldschlaga. 
    Trudno wreszcie nie przytoczyć zdania z artykułu dr Goldschlaga, w którym pisze: „Co mnie szczególnie gniewa, to pomysł elektorów, by młodemu królowi wpakować do łożnicy stare pudło, Annę Jagiellonkę”. Anna Jagiellonka była koronowaną królową Polski, była żoną króla Stefana Batorego i ostatnią z wielkiego rodu Jagiellonów.
    W tym miejscu kończę mój list słowami dr Goldschlaga: „Sunt certi denique fines każdej nieprzyzwoitości”.

            Zofia Scheuring. 

A na list Zofii Scheuring odpowiedział swoim listem, także zamieszczonym w rubryce Korespondencja, Fryderyk Goldschlag.

    Wiadomości nr 5 (1087), Londyn, 29 stycznia 1967 
    http://www.kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=5487

    KSIĄŻKA O BATORYM 
    Do redaktora „Wiadomości”

    Pani Zofia Scheuring w liście pod powyższym tytułem („Wiadomości”, nr 1081/1082) karci mnie surowo za mój artykuł „Kłopoty z Batorym”, a zwłaszcza za uwagę pod adresem Anny Jagiellonki. Pisze p. Zofia Scheuring: „W zagadnieniach lekarskich dr Goldschlag nie podejmuje żadnej polemiki, niczego nie dowodzi. Zakrzyknął tylko »protestuję!« w obronie autorytetów, których orzeczenia autor książki [t.j. Herman Zdzisław Scheuring — uwaga Redakcji] najdokładniej przeanalizował, wykazał ich niedoskonałość, wysnuwając na podstawie długich i żmudnych studiów własne wnioski”.
    Odsyłam czytelników do mojego artykułu. Znajdą tam czarne na białym że nie broniłem opinii rzeczoznawców, nota bene najznakomitszych uczonych naszego najstarszego uniwersytetu, która pozostawała w niezgodzie z tezą Scheuringa. Natomiast protestowałem i swój protest dobitnie powtarzam przeciw zarzucaniu im ze strony autora „że chodziło nie o prawdę lecz o propagandę”. Zauważyłem, że „profesorowie Artwiński, Ciechanowski, Tempka i Walter na pewno nie prostytuowali swej wiedzy dla jakiejś mistycznej propagandy”. 

        Fryderyk Goldschlag 



Czy nadeszła odpowiedź pani Zofii, nie mam pojęcia. Na mnie największe wrażenie zrobiła alergiczna, jak na święconą wodę, reakcja Goldschlaga na Łaskę Bożą, a także na aferę Dreyfusa.






Książka do kupienia tu:
https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/czy-krolobojstwo-krytyczne-studium-o-smierci-krola-stefana-wielkiego-batorego/

O książce:
http://rotmeister.szkolanawigatorow.pl/herman-zdzisaw-scheuring-czy-krolobojstwo-krytyczne-studium-o-smierci-krola-stefana-batorego-spis-tresci-dr-witold-scheuring-ze-zbaszynka-faszywe-intencje-i-jeszcze-gorsze-wnioski

3 Pogadanki o książce:

https://prawygornyrog.pl/tv/2018/12/gabriel-maciejewski-na-targach-czy-krolobojstwo/

https://youtu.be/9yDEgZqz45I

https://prawygornyrog.pl/tv/2018/12/gabriel-maciejewski-o-ksiazce-herman-z-scheuring-czy-krolobojstwo-krytyczne-studium/

https://youtu.be/BHTvMPuCT5w

https://prawygornyrog.pl/tv/2019/09/gabriel-maciejewski-czy-krolobojstwo-o-popularyzacji-historii-polski/

https://youtu.be/WA8riyd4Nj8
 

Gospodarz o Batorym:
http://gabriel-maciejewski.szkolanawigatorow.pl/drukowana-kurtyna-czyli-syfilis-w-suzbie-popularyzacji
https://www.salon24.pl/u/coryllus/386095,o-falszywych-intencjach-i-jeszcze-gorszych-wnioskach
http://gabriel-maciejewski.szkolanawigatorow.pl/ogolna-sytuacja-polityczna-w-roku-smierci-krola-stefana
http://gabriel-maciejewski.szkolanawigatorow.pl/ogolne-omowienie-polityki-zagranicznej-krola-stefana-ciag-dalszy



fotki pochodzą z artykułu
Andrzej Grzybowski, Stefania Jabłońska — Fryderyk Goldschlag (1893—1973): Dermatologist and humanist from Lwów;
Clinics in Dermatology nr 28 (2010), s. 699—704:
http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.868.5624&rep=rep1&type=pdf
 

---

tagi: propaganda  katolicyzm  recenzja  wiadomości  dreyfus  stefan batory  czy królobójstwo  fryderyk goldschlag  herman zdzisław scheuring  zofia scheuring  zborowski  łaska boża  1966  1967 

	umami
	13 stycznia 2020 19:10

57     2719    10 zaloguj sie by polubić